Reportajen Silvino Freitas
Comissão de Acolhamento, Verdade e Reconciliação (CAVR), hetan rekoñesementu ho prémiu husi Komité Prémiu Paz no Rekonsiliasaun Jenérika 2023 iha España, ba servisu ne’ebé di’ak liu ba promove pás no rekonsiliasaun iha mundu.
Diretór Ezekutivu Centro Nasional Chega! (CNC), Hugo Fernandez hateten, CAVR husi nia relatóriu Chega! nian hetan premiu ida husi kamara munisípiu Generika España sei fó premiu ba entidade públiku ne’ebé di’ak liu iha mundu hodi promove paz no rekonsiliasaun no iha tinan ne’e CAVR nu’udar komisaun estadu nian ne’ebé harii iha 2001 to’o 2005 hili husi komisaun lialoos 3 sai komisaun lialoos nian ne’ebé di’ak liu iha mundu.
“Premiu ida ne’e eis komisáriu padre Juvito do Rego maka dadaun ne’e iha ona Bilbão España atu simu iha bainrua, atu simu premiu ne’e hanesan rekonesimentu ba servisu ne’ebé Timor Leste halo liu husi CAVR ne’ebé sira haree hanesan fó mós kontribuisaun ba paz no rekonsiliasaun iha mundu” dehan Hugo liuhusi konferénsia imprensa iha CNC Balide, (24/04).
Nia dehan tan, kritéria atu hetan premiu ne’e tuir komunikasaun ne’ebé haruka mai katak iha konsisténsia husi estadu no entidade públiku no privadu ne’ebé hahú ho inisiativa hodi harii paz no rekonsiliasaun no kontinua harii instituisaun sira hodi implementa rekomendasaun, hetan mós akompaña husi komisaun lialoos hotu iha mundu ne’e kona-ba mekanizmu no servisu sira hotu.
“Premiu ne’e atribui ba CAVR ne’ebé prodúz relatório bo’ot ida no premiu ne’e bainbain la’ós forma finanseiru maibé taxa rekonesimentu no sertifikadu” Hugo klarifika.
Nia salienta tan, husi premiu ne’e parte CNC mós sei kontinua CAVR nia misaun tau matan nafatin vitíma sira funu nian liuhusi programa sira hanesan halo rejistu ba vitíma ne’ebé presiza tulun finanseiru, uma, tratamentu saúde, vitíma nia oan sira ne’ebé vontade atu eskola, halo parseiru mós ho SEPFOPE nune’e sobrevivente nia oan sira bele hetan oportunidade atu ba servisu iha rai-liur, maneira oioin halo atu sobrevivente no nia oan sira bele hetan apoiu.
Entretantu, CAVR hetan rekonesimentu premiu ne’e tanba ho programa prinsipál sira hanesan buka lia lós liuhusi deklarasaun ema nian, halo peskiza tuir tematiku, sondajen no analiza estastistika, simu sumbisaun sira, halo audénsia públika no dokumentasaun.
Aleinde ne’e CAVR mós hala’o prosesu rekonsiliasaun komunitáriu, resepsaun, apoiu vitíma no hakerek relatóriu finál ne’ebé kompleta ho rekomendasaun 204, inklui prezerva nafatin dokumentu sira sobre violasaun direitu umanu ne’ebé akontese durante periodu 1974-1999.
