Home Notisia Prezidente Republika Promulga  Lei Pensaun Mensal Vitalisia La Ho Duvida, Signifikativu Husi...

Prezidente Republika Promulga  Lei Pensaun Mensal Vitalisia La Ho Duvida, Signifikativu Husi Demokrasia

240
0
Prezidente Repúblika (PR) José Ramos-Horta, (Foto-Media PR)

Reportajen David da Costa

Prezidente Repúblika (PR) José Ramos-Horta, ohin hola desizaun  promulga ona Lei Pensaun Mensál Vitalisia (LPVM), tuir Dekretu Parlamentu Nasionál (PN) Númeru 21/2025, ne’ebé revoga pensaun mensál vitalísia no benefísiu sira seluk ne’ebé fó ba eis-deputadu sira, eis-membru governu sira, no eis-xefe órgaun soberanu sira. Desizaun ida-ne’e iha efeitu retroativu hahú hosi loron 20 fulan-Maiu tinan 2002.

Iha konferénsia Imprensa ne’e, Xefe Estadu, José  Ramos-Horta, hatete, ida ne’e, la hó dúvida, momentu signifikativu ida hosi demokrasia Timor-Leste ne’ebe maka sei joven. La’ós de’it ba ninia dimensaun edukativa no koretiva, koretiva tanba hadi’a lei anteriór sira ne’ebé viola prinsípiu ekuidade, maibé signifikativu mós ba konsekuénsia umanu no sosiál ne’ebé desizaun ne’e sei iha ba família timoroan balun nia moris.

Tanba Lei ida ne’e hetan aprovasaun hosi Parlamentu Nasionál ho unanimidade absoluta proeza ida ne’ebé raru tebes iha  tinan 23 restorasaun independénsia Timor-Leste nian.

Iha Konstituisaun Repúblika, ne’ebé aprova iha 2002, nein Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu (2011-2030), nein mós Tratadu Fronteira Marítima ho Austrália (2018) hetan konsensu tomak hanesan ne’e. Lei ida-ne’e, tanba ne’e, reflete ho modu inekívoku reprezentante povu hotu-hotu no Governu Konstitusionál da-IX nia vontade.

Tanba ida ne’e mós espresa sentimentu sira hosi porsaun boot ida hosi  sosiedade, inklui líder polítiku sira ne’ebé, durante kampaña eleitorál sira iha tinan 2023 nian, publikamente kompromete atu halakon lei pensaun mensál vitalísia nian.

“Ha’u promulga lei ida ne’e depois halo reflesaun maka’as. Hau hatene katak  sei afeta moris lider no militante sira ne’ebé partisipa iha luta naruk ba independensia. Lei ida ne’e la hasai sira nia direitu nu’udar veteranu no sira nia direitu konsagradu ba reforma ida ne’ebé dignu no justu”. deklara Prezidente Repúblika José  Ramos-Horta  hafoin Promulga LPMV iha Palásiu Prezidensiál Bairru-Pite Segunda 29/9.

“Ha’u rekomenda atu Governu konsidera tranzisaun ida ne’ebé rasionál no justu bainhira implementa Lei, hodi garante solusaun sira ne’ebé dignu,” nia subliña.

Xefe  Estadu   ne’e salienta,  ko’alia ona ho Primeiru-Ministru Kay Rala  Xanana  Gusmão dala rua kona-ba asuntu ida ne’e,  no sente hakmatek katak governu konsidera hela solusaun sira ne’ebé justu no dignu ho ativu. No  mós ko’alia ona ho Prezidente Tribunál Rekursu, Prokuradór Jerál Repúblika, Provedór Justisa no Direitus Umanus, Ministru Asuntu Veteranu, Xefe Estadu Maiór F-FDTL, eis Xefe Estadu Maiór no  Asesór Superiór, Jeneral Lere, joven universitáriu sira, no membru rezisténsia sira.

Tanba dalan ba demokrasia taka ho opsaun sira ne’ebé susar. Nasaun ida nia grandeza sukat la’ós de’it ho korajen atu halo reforma, maibé mós ho umanidade ne’ebé nia trata nia sidadaun sira, inklui sira ne’ebé serbí estadu.

“Ohin, ha’u promulga lei ida-ne’e, ha’u reafirma ha’u-nia konfiansa iha ita-nia povu nia maturidade polítika no iha ita nia kapasidade koletiva atu hasoru dezafiu sira ne’ebé ita hasoru iha etapa hotu-hotu,” nia konklui.

Print Friendly, PDF & Email

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here