Home Notisia Foinsa’e Kreativu Husi Munisipiu 12 no RAEOA, Husu PN no Governu Apoiu...

Foinsa’e Kreativu Husi Munisipiu 12 no RAEOA, Husu PN no Governu Apoiu Grupu Hasae Produsaun 

283
0
Foinsa'e Kreativu husi munisipiu 12 no inklui RAEOA halo konferénsia imprensa, (Foto-David).

Reportajen David da Costa

Foinsa’e Kreativu Husu ba governu no Parlamentu Nasional (PN) atu investe osan ba apoiu grupu profutór ka foinsa’e produtivu sira liu husi instituisaun relevante sira, Atu nune’e bele hasa’e produsaun iha rai laran 

Porta Vos  Foinsa’e Kreativu husi Munsipiu 12 inkuli RAEOA, Zelia Ribeiro, hatete, Foinsa’e kreativu husi munisipiu 12 inklui RAEOA, organiza aitividade espozisaun juvenil no diálogu aberta ho governante sira, hodi fahe hanoin kona-ba kreatividade foinsa’e sira nian no mos aprezentasaun hus governante sira kona-ba poliítika no programa ba dezenvolvimentu setór produtivu iha Timor-Leste.

“Rezultadu husi diálogu aberta ho foinsae sira, hamosu kompromisu kolektivu entre governante no foinsa’e produtivu sira hodi fó valór, apoiu, no promove setór produtivu iha Timor-Leste,” dehan Porta Vos  Foinsa’e Kreativu husi Munsipiu 12 inkuli RAEOA, Zelia Ribeiro, liu husi komfrensia Imprensa, iha salaun Alfandega Palaban, Pante Makasar, RAEOA, Kurta 24/09.

Nia haktuir, espozisaun produtiva no dialogu aberta husi fatin rua refere partisipa mais ou menus ema nain 300, feto no mane, inklui maluk sira ne’ebé ho nesesidade espesiall ema ho defisiensia, ne’ebé mai husi grupu produtór iha munisípiu 12 no inkuli RAEOA.

Iha pontu rua ne’ebé sei sai hanesan baze ba deklarasaun ida ne’e maka hanesan,  governu Timor-Leste,|liu husi deklarasaun ida ne’e, reafirma ninia determinasaun atu, governu liu husi Sekretária Estadu Kooperativa kompromete nakloke hodi apoiu fundu ba grupu produtivu sira ne’ebé hala’o nia atividade produsaun, enkoraja grupu produtivu sira atu mobiliza no organiza an liu husi kooperativa komunitaria no hakbesik ba koordenador SEKoop iha kada Munisipiu hodi hetan asistensia nune’e bele asesu subvensaun.

Governu liu husi Sekretária Estadu Formasaun Profisional no Empregu kompromete sei kontinua estabese subvensaun hodi fo apoia fundus ba foinsa’e sira ne’ebé halo atividade empregu no mós fasilita formasaun ba foinsa’e sira. 

Gabinete Apoiu Sosiedade Sivil, kompromete sei kontinua apoiu programa empoderamentu komunitária liu husi Organizasaun Sosiedade Sivil, no Sekretariu Estadu Igualdade, kompromete sei kontinua apoiu fundu rotativa ba grupu ka asosiasaun feto iha Timor-Leste.

Governu liu husi Sekretária Estadu Floresta komprometidu atu apoia foinsa’e sira iha setór ekoturismu, sei apoiu ai-oan ne’ebe iha valor ekonomia ba komunidade sira hodi kuda, hodi sai fontes redimentu iha future.

Governu liu husi Ministériu Komérsiu Indústria no Banco Nacional de Comércio de Timor-Leste hatudu programa ne’ebé Ministeriu ne’e iha no BNCTL iha kompromisu halo mekanismu operasional ho apoiu ne’ebé bele inklui fasilita kréditu, asisténsia téknika, no buka dalan asesu ba merkadu nasional no internasional. Fó prioridade ba inovasaun, agrikultura sustentável, no valorizasaun Produtu lokal ne’ebé kapas atu aumenta kompetitividade. 

Nune’e mos, Prezidente Autoridade RAEOA kompromete atu aselera estabelesementu emprendedorizmu sosial iha RAEOA iha tempu besik no sei institusionaliza grupu rai osan ba mudansa (ROMANSA) no mikro kreditu sira seluk atu sai boot liu tan.

Aleinde ne’e, grupu foinsa’e produtivu sira ne’ebé hola parte iha espozisaun no diálogu aberta iha fatin rua refere, konsidera katak nu’udar sidadaun ne’ebé atívu ho vontade tomak hakarak kontribui ba politika dezenvolvimentu nasional atu promove setór produtivu, hodi diversifika ekonomia rai laran nune’e bele kore-an husi dependensia ba setór petroliferu. 

“Ho nune’e, ami hakarak hato’o rekomendasaun ba Governu no Parlamentu Nasional atu investe osan ba apoiu foinsa’e produtivu sira liu husi instituisaun relevante sira hanesan Ministériu Agrikultura, Pekuaria, Peskas no Florestas, Ministériu Komérsiu no Indústria (MKI), Sekretária Estadu Kooperativa (SEKoop), Sekretária Estadu Formasaun Profisional no Empregu (SEFOPE) no Sekretária Estadu Igualdade (SEI) hodi hasa’e produsaun iha rai laran,” nia rekomenda.

No Rekomenda ba Sekretaria Estadu Formasaun Profisional no Empregu (SEFOPE) atu kontinua fó apoiu ba foinsa’e kreativu sira liu hosi formasaun iha área oi-oin. No mos rekomenda ba Sekretária Estadu Kooperativa (SEKoop), hodi fó apoiu ba grupu foinsa’e produtivu sira atu organiza an iha kooperativa. No husu mos ba Ministériu Komérsiu no Indústria atu kontinua estimula foinsa’e produtivu sira liu hosi apoiu orsamentu ho eskala kiik to’o mediu ou ekipamentu ba prosesamentu konforme sira nia nesesidade negósiu,

Nune’e mos rekomenda ba governu atu estabelese polítika prosesamentu produtu rai laran no asesu merkadu. Rekomenda ba parseiru no ajensia dezenvolvimentu sira atu nafatin kontinua fó kontribusaun apoiu ba grupu produtivu foinsa’e sira.

Atividade ezpozisaun kona-ba tema “”Promove Foinsa’e iha Setór Produtivu. Investe Agora” ne’e antes hahu ona iha Maubise, Munisípiu Ainaro, no nia kontinuasaun loron rua maka iha Palaban, postu administrative Pante Makassar, Reijaun Espesial Oe-Cusse Ambeno (RAEOA)

No Ativdade rua ne’e, hala’o liu husi servisu kolaborativu entre Oxfam iha Timor-Leste, Mata Dalan Institute (MDI). Alumni Parlamentu Foinsa’e Timor-Leste (APFTL), Asosiasaun Jornalista Timor-Leste (AJTL). Timor-Leste Organic Fertilizer (TILOFE), Ermera Ai-kulat Mutin Organiku (EAMO) no Forum Juventude Defisiensia Ermera (FDE) ne’ebé hetan apoiu husi Parseria ba Prosperiedade Inkluzivu (PROSIVU) ho finansiamentu husi (DFAT) liu husi projetu ho naran Haforsa Lian no Kreatividade Foinsa’e Inkluzivu (HAKFOUN) nu’udar programa ne’ebé foku ba hasa’e partisipasaun foinsa’e sira hodi promove setór produtivu iha rai laran.

Print Friendly, PDF & Email

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here