Rede ba Rai organiza Konferensia Imprensa hodi hatan ba statementu hosi Ministru Justisa, Manuel Carceres da Costa ne’ebe publika iha Televizaun GMN 19 Junho no mos iha Ajensia Notisioza Online Tatoli, relasiona ho relatoriu peskija RBR nian kona ba Sistema Nacional Cadastru (SNC). Portavoz Rede Ba Rai, Ines Noronha ba jornalista sira hateten katak Kompania GMN-Holding no ARM-APPRIZE ne’ebe halo servisu rezistrasaun ba rai, no goveru fo kontratu ba sira hodi halo rejistrasaun ba rai, ne’e parte hosi programa governu nian no uza osan povu TL nian, se uza osan povu nian hodi halo asumtu rai nudar asumtu ne’ebe sensitive no komplikadu tenkeser nakloke ba publiku.
“Ami husu ba governu atu nakloke ba publiku ne’e intermus registrasaun ne’e to agora hamutuk hira ona” tenke uza sistema ne’ebe efetivu para povu hotu asesu no partisipa iha prosesu ida ne’e, konaba disputa rai ne’e nia prosesu to iha ne’ebe ona? para aban bainrua iha kontratu ne’e dehan katak iha 2019 kontratu ba kompania rua ne’e determina, Sira tenke nakloke ba publiku, atu nune’e povu sira mos asegura katak prosesu sira ne’e sai hanesan povu nian. Maibe sei informasaun sira ne’e taka ba publiku, oinsa mak povu bele resolve? Rede Ba Rai kestiona katak to’o agora la nakloke duni ba publiku”, Ines hateten iha Konferensia Imprensa, halo iha Sekretariadu RBR nian, Farol, 9/07.
Liu hosi koferensia imprensa mos membru Rede Ba Rai, Mariano Ferreira mos haforsa katak Governu fo kontratu ba kompania rua ne’e, hodi halo rejistrasaun ba rai ho osan mais menus $57.2 millioens, nudar osan ne’ebe aprova ona hosi Parlamentu Nasional, hanesan sosiadade sivil iha dever atu halo monitorizasaun hodi hatene prosesu hirak ne’e lao tuir duni nia dalan ka lae?
Iha rejistrasaun tuir Lei iha etapa nen ne’ebe importante ba sistema kadastru para tenke halo tuir antes ba sukat rai tenke define area kolesaun no tenke fahe informasaun ba povu iha teritoriu tomak atu komunidade hela iha ne;ebe deit sir abele hatene katak sistema kadastru atu halo registu no avizu legal iha jornal da republika, liu hosi Peskiza ne’ebe RBB halo, hatudu katak SNC la halo tuir prosesu ne’eebe hakerek ona iha Lei.
RBR iha ninia nota imprensa mos hatete katak statement ne’ebe Ministru Carceres fo sai hatudu katak Ministru la komprende konseitu governasaun nakloke. Organizasaun ne’ebe nia membru kompostu hosi organizasaun sosiedade civil mak servisu ba asuntu rai ne’e mos expresa sira nia tristeza relasiona ho statementu ne’ebe Ministru Carceres hasai.
“Ami nudar Rede ba Rai sente triste tanba deklarasaun hirak ne’e hatudu katak Governu laiha vontade atu tur hamutuk ho Sosiedade Sivíl atu buka solusaun ba problema sira ne’ebé mak eziste iha programa SNC. Ida ne’e mos hatudu katak S.E. Ministru Justisa Manuel Carceres da Costa no S.E. Sekretariu Estadu Terras no Propriedade Mario Ximenes la kompriende konseitu administrasaun nakloke ne’ebé mak esklarese iha Dekretu-Lei No 43/2016 Regra Sira kona-ba Asesu ba Dokumentu Ofisial sira”, Haktuir RBR iha sira nia nota imprensa.
RBR mos dehan katak maski relatoriu trimestral SNC nian hatama ba governo maibe governo nunka divulga informasaun hirak ne’e ba public.
“Maski SNC submete relatóriu servisu trimestral ba Governu maibé informasaun sira ne’e nunka iha mekanismu ruma no prosesu ne’ebé hatudu hodi nakloke ba públiku. No ida ne’e viola ba Dekretu-Lei No 43/2016, art. 2.2 definisaun dokumentu ofisial ne’e publiku bele asesu, no art.7.1 dokumentu sira hanesan ne’e laos tama tipu konfidensial”, Rede Ba Rai hateten.
Iha peskija RBR nian mos hetan katak iha situasaun lubuk ida mak hatudu defisiensia servisu SNC nian. Rezultadu peskija ne’e hatudu publik nia preokupasaun kona ba pratika sira ne’ebe nakloke ba publiku hodi hatene rezultadu servisu SNC nian. Hetan balun hosi peskija RBR nian, inklui; Kontratu ne’ebe mak fó ba kompañia rua (GMN-H no ARM-APPRIZE) fó ho prosesu adjudikasaun direta no la loke tenderizasaun ba publiku atu kompaña seluk bele aplika;Relatoriu trimestral, anual, relatóriu avaliasaun no progresu servisu husi SNC nunka fó sai ba públiku; Governu la esplika prosesu avaliasaun ne’ebé mak sira uza atu halo avaliasaun ba servisu husi kompañia rua ne’e; Peskizador Rede ba Rai hatama pedidu informasaun ofisiál ba iha Ministeriu Justisa, wainhira iha governasaun VII Governu no hetan autorizasaun ba halo konsulta dokumentu sira, maibé la autoriza ba ita atu halo kopia ba dokumentus hirak ne’e. Tuir mai wainhira hatama pedidu ba daruak nian, Ministeriu Justisa la fó ona lisensa ba ita atu asesu ba dokumentu hirak ne’e maske tuir Dekretu-Lei No 43/2016 Regra Sira kona-ba Asesu ba Dokumentu Ofisial sirafó dalan katak dokumentus hirak ne’e loloos tenke fó sai ba públiku.
