
Reportajen Francisco Jose De Almeida
Komite Orientador 25 (CO25) halao Konferencia Nasional ho tema “Os Factos Da Historia Consolidam A memoria e Germinam Nova Consciencia,” ne’ebe ho abertura direitamente husi Maijor Jeneral Lere Anan Timur nune’e mos lansa livro ho topiku “Timor Prizaun Nakloke,” iha Quinta, 07/11/19.
Tuir Major Jeneral Lere Anan Timur, iha nia diskursu hatete katak husi konferencia sira ne’e bele fanu konsiensia ema hotu nian, nune’e nasionalismo no patriotismo ba Timor-oan hotu-hotu
“Historia mate, susar, no terus nian memoria ida ne’e mak ita rai nafatin. I,ta ne’ebe ke sei moris ita hatutan jerasaun ba jerasau,n fo moris fial fali ba konsiensia ne’ebe ita bolu konsiensia nasionalista no patriotismo. Iha tinan 24 nia laran, FALINTIL, forcas armadas nia intensaun nia obrigasaun nia dever mak saida? no juventude loriku asswain nia dever mak saida? Balun dehan katak atu liberta povo no rai ida ne’e maibe hau dehan katak atu mate ba nasaun ida ne’e,” dehan Lere.
Nia salienta liu tan, situsaun konkreta FALINTIL iha ai laran, iha 1995, bele dehan hau ladun konfia ona diresaun husi liur, tanto husi laran. Ami hein ba ami nia estaminasaun loriku aswain ne’ebe hatudu nia hirus matan iha Santa Cruz ne’eba, sira tahan labele no bele mate mohu, mate ba nasaun ida ne’e mak ita nia dever loloos.
“Hau dehan katak memoria atu hanoin tamba saida mak sira mate? Se desarmado, militar Indonesia oho hanesan balada, tamba saida, tamba ita nia objetivu, ita nia ukun rasik an ne’ebe ke ita hakotu ho referedun 30 de Agosto 1999, iha opsaun rua, ita hili opsaun rua sempre fo risku ba ita tanba balun mate tamba hakark hili ukun rasik an,” Lere hatutan.
Lere mos dehan ohin loron ema barak mak koalia liu kona ba eleisaun antisipada no bainhira la iha eleisaun antisipada tenke funu laos buat foun, maibe funu ba kiak no mukit ita brani.
“Se eleisaun antisipada ne’e atu ba se, keta ita bolu tan Amerika, Australia atu mai eleisaun ho ita Timor oan mak halo ita mak nune’e nafatin. Jerasaun Loriku aswaim nian se imi brani atu infrenta situasaun hirak ne’e, iha Portugues hatete “A Unidade Faz A Forca” ita hamutuk ita forte maibe kuando ita fahe malu inimigo aproveita espasu mamuk ida ne’e sira bele halo manobra oin-oin.”
Iha fatin hanesan presidente Komite Orientador 25 Constancio Pinto hatete ohin iha steitmentu husi jeneral Lere anan Timur hare liu ba arogansia nuudar apelu ba jovens sira atu hatuun arogansia hodi nune’e bele konsolida espiritu patriotismo no nasionalismo.
“Tuir Komite atu ita nia joven jerasaun foun bele iha espiritu kuda metin patriotismo nian nasionalismo iha sira nia fuan bainhira sira hatene historia ba ita nia luta ida ne’e katak ukun rasik ida ne’e liberdade ne’ebe ita iha ne’e laos monu deit husi lalahean mai maibe ita sosa ho ho terus barak sosa ho ran ho ruin ema hotu nian,” Constancio haktuir.








