Home Notisia Jornalista nia Lian Ba Kandidatu PR, Garante Liberdade Imprensa, Espresaun no Valoriza...

Jornalista nia Lian Ba Kandidatu PR, Garante Liberdade Imprensa, Espresaun no Valoriza Serbisu Media nian

707
0
jornalista timoroan sira. [Foto: Adroaldo | 02.03.2022]

Reportajen Adroaldo ‘Saretukau’

Jornalista timoroan hato’o sira nia lian ho esperansa, ba kandidatu Prezidente Reduplika sira, ne’ebe sei eleitu bele tau importánsia ba serbisu media, no  kontinua garante liberdade imprensa no espresaun.

Neon Metin halo entrevista ho jornalista Rosa Fernandes (30), serbisu media online Lafaek News, hato’o nia esperansa ba Prezidente Repúblika foun ne’ebe sei eleitu, atu bele halo mudansa ba povu nia moris, povu presiza moris diak no seguru liu-liu iha area remotas.

Nia mos husu atu Prezidente foun, tau atensaun mos ba media privada sira, tanba sira nafatin kontribui ba liberdade imprensa no liberdade espresaun iha Timor-Leste, ne’ebé hakerek ona iha ita nia Konstituisaun Repúblika Demokrátika Timor-Leste (KRDTL) artigu 40 no 41.

“Tanba ne’e, mak Prezidente foun presiza valoriza nafatin media privadu sira, la’os tane aas mak media governu, media privadu abandona tiha, tanba media hotu iha Timor-Leste mantein nafatin liberdade imprensa no liberdade espresaun iha Timor-Leste,” Rosa hato’o ba Neon Metin.

Jornalista hosi munisípiu Bononaro, Rita Moniz tinan 26 hosi media Lafaek News, hela iha Praia dos Coqueiros, nia esperansa ba Presidente foun, atu servisu ho instituisaun relevante liga ho komunikasaun sosiál, atu governu ka instituisaun privada sira, atu ho dalan luan sein impedimentu maibé “fo liberdade ba sira atu fo sai informasaun ba públiku, livre ba sira atu hetan informasaun husi parte hotu-hotu.”

Enkuantu jornalista media Lalatak hosi munisípiu Ermera, Sidonia do Carmo Soares ho idade 20, nia esperansa katak Prezidente ne’ebé eleitu tenke matenek, iha relasaun di’ak ho nasaun seluk no iha abilidade lideransa hodi rezolve problema iha rai laran. Alein de ne’e Prezidente eleitu tenke garantia estabilidade, defende soberanu no ukun tuir matadalan KRDTL.

“Sai nu’udar Prezidente eleitu iha estadu de direito demokrátiku presiza rona povu nia lian no fo biban ba sé de’it atu expresa opiniaun krítiku no analítiku tuir konstituisaun RDTL ne’ebé hateten iha iha artigu 40, ko’alia konabá liberdade expresaun no informasaun, artigu 41, ko’alia konabá liberdade imprensa no meios komunikasaun sosial,” Sidonia hatete.

Iha sorin seluk, Orlando Magno (22) hosi munisípiu Covalima, Postu Zumalai, hela iha Taibesi, nu’udar jornalista media Lafaek News, nia esperansa mak kandidatu Prezidente ne’ebé manan iha eleisaun tinan ne’e, tenke halo dialógu ho parte governu liu-liu instituisaun governu ne’ebé toma konta ba instituisaun media nian hodi ko’alia konabá media estadu no media privadu iha rai laran oinsá atu kria fatin dignu ba jornalista sira hodi halo kobertura iha momentu selebra loron boot nasional no loron bai-bain.

 “Relasiona ho KRDTL ne’ebé ha’u mensiona iha leten, husu ba kandidatu ida ne’ebé manan iha eleisaun ne’e bainhira sai prezidente períodu 2022-2027 tenke kria mos lei ida ba media sira, oinsá jornalista atu asesu informasaun ka halo kobertura livre iha intituisaun estadu ka governu inklui iha fatin públiku atu ema hotu bele valoriza servisu jornalista nian,” Orlando hato’o

Tanba tuir nia observasaun durante ne’e estadu no governu seidauk tau prioridade ba media sira, liu-liu jornalista sira ne’ebé halo kobertura iha terenu, tanba ne’e nia husu atu kandidatu prezidente ne’ebé manan iha eleisaun tenke haree ba asuntu ne’e liga ho atendimentu ba media sira.

“Tanba jornalista mak sai matan ho tilun ba estadu, governu no ba povu sira hodi foti no fahe informasaun liu husi instituisaun media atu ema hotu hatene situasaun rai laran no rai liur,” nia Salienta, prezidente foun tenki tau aas no valoriza media estadu no media privadu ho jornalista sira.

Enkuantu jornalista hosi media Juventude Hadomi Desportu (JHD), Charlly Junior (22) hela iha Pantai Kelapa, hosi munisípiu Baucau husu atu oinsá Prezidente eleitu, haree liu-liu ba jornalista sira ne’ebé mak serbisu ho voluntáriu, balu tinan rua to’o tolu ona i sá kondisaun mak Prezidente eleitu sei halo hodi tulun jornalista voluntariu sira ne’e.

“Tanba ha’u hakarak defende no rona prezidente eleitu atu fo nia komentáriu liu-liu ba jornalista voluntáriu sira ne’ebé la sente kole hodi kontribui informasaun ba públiku,” nia esperansa ne’ebé boot atu PR foun tau matan ba jornalista voluntáriu sira.

Jornalista Ana Maria Ribeiro (29) hela iha Becora hosi Díli ne’ebé haknaar aan iha Naunil Media, nia esperansa ba Prezidente foun, atu servisu hamutuk ho governu hodi haree liu-liu liberdade jornalista nian bainhira hala’o knaar, hodi buka informasaun iha instituisaun públiku sira ho livre.

Iha sorin seluk jornalista imprime Timor Post, Marcos da Silva Fernandes (35), hela iha Lurumata hosi munisípiu Aileu ne’e hatete, ba sé de’it mak eleitu iha eleisaun agora, nia tenke sai Prezidente ba povu tomak, la’ós de’it ba partidu ka grupu balu, labele husik povu iha kotuk maibé situasaun saída de’it mak povu hasoru, xefe estadu tenke hamriik iha oin hamutuk ho lideransa sira seluk hodi rezolve imediatu problema hirak ne’e, no tenke servisu hamutuk ho governu, oinsá mak bele aselera prosesu dezenvolvimentu iha rai laran.

“Ba Kandidatu foun sira, aban bairua hetan konfiansa hosi povu hodi sai Prezidente Repúblika períodu 2022-2027 tenke kolabora no dezenvolve di’ak liu tan instituisaun media sira ba interese liberdade imprensa no liberdade espresaun ne’ebé ho kualidade iha sosiedade demokrátiku,” Markus nia esperansa atu dezenvolve di’ak liu tan media iha Timor-Leste.

Nia salienta, sai hanesan Xefe Estadu presiza apoia servisu media sira, inklui média privadu sira ba interese konstrusaun estadu no dezenvolvimentu demokrasia iha país ida. Nia dehan presiza apoiu máksimu nafatin liu hosi meiu indireta ka direta ba servisu media iha rai laran.

“Sai xefe estadu tenke fo hanoin mós ba governu liu-liu Ministériu Komunikasaun Sosiál, presiza halo kampaña nasional konabá importánsia liberdade imprensa no liberdade espresaun, presiza kontinua ni-nia programa, halo kolaborasaun ho media hodi lori informasaun konabá atividade governu nian ba area rural sira iha territóriu tomak,” jornalista Timor Post ne’e rekomenda.

Nia aumenta, labele sai Prezidente atu taka informasaun ba media sira atu asesu, maibé oinsá garante sira nia liberdade hodi asesu ba informasaun hotu.

Print Friendly, PDF & Email

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here