Reportajen Zevonia Vieira
Progama Nasoens Unidas ba Dezenvolvimentu (PNUD) no Institutu Internasionál ba demokrasia no Asistensia Eleitoral (international IDEA) asina akordu ida, atu inisia parseria ba apoiu Órgaun Administrasaun Eleitorál hodi prepara manual no planu atu konduz Eleisaun ne’ebé reziliente ba COVID liu-husi Projetu ida ho naran (COVID Resilient Election in Timor-Leste) ne’ebé finansiadu husi governu Japaun.
Liu hosi komunikadu imprensa ne’ebe Neon Metin asesu relata hosi UNDO katak liu hosi meiu parseria ida ne’e, Internasionál IDEA sei fornese koñesimentu tékniku ba órgaun administrasaun eleitorál iha aspetu dezenvolvimentu no validasaun planu no manual kona-ba oinsa atu prepara no hala’o eleisaun tuir akordu autoridade saúde no seguransa nune’e mós bele garante integridade eleitorál. Internasionál IDEA halo tiha ona monitoriamentu COVID nia impaktu iha demokrasia no halibur lisaun aprendidas globalmente atu fasilita pratika di’ak-liu no mos versadu di’ak iha aspetu apoiu eleitorál.
Tamba ho blokeiu COVID-19, Serimónia asinatura hala’o deit ho virtualmente. PNUD nia representa husi Residente Representativa, Munkhtuya Altangerel enkuantu International IDEA representa husi Diretor ba asia no pasifiku Leena Rikkilä Tamang. Serimonia asinatura ne’e testemuña husi Koordenadór Residente ONU Roy Trivedy, Presidente Komisaun Nasional Eleisaun Alcino Baris,Diretor Jeral Sekertariadu Tekniku Administrasaun Eleitorál Acilino Branco no Embasador Japaun iha Timor-Leste Kinefuchi Masami.
“Ohin marka inisiu parseria forte,frutifera no opurtunu ho Internasional IDEA hodi salvaguarda demokrasia representativa hasoru COVID” tenik Munkhtuya Altangerel, PNUD nia residente representante.
“Japan konsistentemente apoiu prosesu eleisaun demokratiku Timor-Leste nian iha maneira no meus oin-oin dezde tinan 1999. Ho baze asistensia no koperasaun ho PNUD existe durante tinan 10 ba kotuk, ohin ita lansa projetu seluk ho PNUD no IDEA Internasional atu reforsa dezenvolvimentu demokrasia iha nasaun ida ne’e, ne’ebé enfrenta desafiu bo’ot kauza husi COVID-19 no desastre naturais. Ha’u fortemente hein katak, projetu ida ne’e sei susesu bo’ot ida-tan” heteten Kinefuchi Masami, Embasador Japaun ba Timor-Leste .
“Pandemia global teste tiha ona reziliensia husi demokrasia iha mundu tomak. Ita hare tiha ona izemplu eleisuan ne’ebé interompidu no descarriladas. Iha tempu hanesan krise bele lori inovasaun eleitoral, no mos aumenta efisiensia operasional iha partisipasaun. IDEA International hamutuk ho PNUD, hakarak apoiu STAE no CNE nia esforsu atu organiza eleisaun 2022 ho seguru no integridade” haktuir Leena Rikkilä Tamang, Diretora ba Asia no Pasifiku.