Reportajen Umbelina dos Reis
“Momentu ne’eba ha’u tanis no hakilar maka’as tanba hetan tiru kanek iha parte ain nian, mak to’o agora fitar metan seidauk lakon” Anastasia
Sobrevivente Masakre Santa Kruz, 12 de Novembru, Anastasia Oky husu ba parte relevante liu-liu Komite 12 Novembru tau matan ba inan-faluk no oan kiak na’in neen tanba laen kaben hetan tiru hosi Militár Indonézia iha loron Masakre Santa Cruz 1991, tanba inan-faluk ne’e laiha kbiit atu haruka oan sira kontinua hala’o estudu ba nível universitáriu.
Anastasia Oky konta nia istória ba Neon Metin katak, momentu akontese 12 Novembru ne’e nia sente duni tanba nia kaben António Mendonça husi Remexiu hamutuk ho joven sira seluk, hamos rate iha laran. Depois ida ne’e, derepente bapak sira tiru kilat iha odamatan boot rate nian, entaun sira rona halai sai mai li’ur iha ai-daak okos, no ne’e ema kaer baku iha parte tilun-hun, nia nehan rua monu.
Depois bapak tiru tan kilat ba nian maibé la kona entaun nia monu aan ba mate isin bar-barak ne’e nia leten, depois bapak sira tula mate isin ne’e ba fakar iha Tasi-Tolu, bapak dehan, “mereka sudah mati semua” maibé ha’u nia Katuas oan foti sa’e ulun raan no kanek ne’e bapak haree hetan, entaun kaer fali nia kolu kalsa halo molik mak haruka nia la’o de’it husi Tasi-Tolu to’o Fatuhada. Iha dalan nia haree hetan bapak nia ropa habai hela, entaun nia ba foti kalsa hatais tiha, depois nia sae tan nu’u ku’u fuan rua tuku rahun tiha hodi habokon ba isin mak fila mai Santa Cruz, maibé to’o iha Santa Cruz cruz forsa laiha entaun iis kotu.”
“Iha momentu ne’eba haree akontese, entaun ha’u iha rate laran hanoin atu salva aan rasik tanba oan sei ki’ik, entaun halai sai fali husi kotuk tanba iha momentu ne’eba mak halai sai husi odamatan boot karik ami mate hotu. Momentu ne’eba ha’u tanis no hakilar maka’as tanba hetan tiru kanek iha parte ain nian, mak to’o agora fitar metan seidauk lakon, no iha momentu ne’eba akontese masakre ne’e sente laran triste tebes no la entrega aan ba bapak sira, tanba oan sei ki’ik.” Dehan, Anastasia ba Neon Metin, iha Semitériu Santa Cruz, loron domingo, 12/11.
Nia informa, durante ne’e nia seidauk hetan rekoñesimentu hosi governu, maibe nafatin hala’o atividade soru tais iha sentru sede suku Becora nian. Soru tais hodi fa’an hetan osan hodi nune sustenta ona na’in neen (6) oan mane na’in ruan (2) feto na’in haat (4). Maibé oan sira remata ensinu sekundáriu de’it tanba ekonomia uma laran la sufisiente no kbiit la to’o hodi kontinua ba tuur iha banku universidade.
“Ha’u sempre enkoraja ba oan sira katak moris labele halo buat arbiru de’it, tanba iha momentu loron 12 de Novembru imi nia aman rela berkorbang ba rai ne’e. Entaun susar no terus ne’ebé imi nia aman husik hela mai ne’e sente todan ne’ebe ba futuru labele halo problema.” Nia dehan.
Sobrevivente ne’e rekomenda ba parte governu katak, se bele karik tau matan netik ba nia no oan kiak ba masakre Santa Cruz cruz, tanba kbiit la to’o hodi dudu oan sira ba eskola iha banku universidade, entaun nu’udar inan nia dehan ba oan sira, naran katak oan sira hatene hakerek no lee.
