Reportazen Zevonia Vieira
Politika no Konstituisaun ne’e tenke hetan fatin hotu ba iha ita nia solusaun. Ida ne’e mak ami sujere ba Prezidente da Republika labele hare hosi parte ida deit”. Pe.Julio Crispim
Impase politika ne’ebe akontese dadauk, Prezidente da Republika, Dr. Francisco Guterres Lu Olo, konvoka mos enkontru ho grup jurista Timor oan sira hodi rona hanoin hosi parte legal nian.
Hafoin remata enkontru, Pe. Julio Crispim Belo ba jornalista sira esplika rezultadu enkontru ne’ebe halo ho Prezidente da Republika, Pe. Julio Crispim hateten hosi pozisaun jurista sira nian katak situasaun politika sira hotu, ne’ebe mak ita enfrenta, tenke hetan nia fatin hosi Konstituisaun.
“Ita bele tama ba iha Konstituisaun hodi resolve politika ou ita bele tama hosi politika ba Konstituisaun, hodi resolve problema. Rua ne’e hanesan osan ida karik, sorin ida no sorin seluk ne’ebe labele fahe malu. Politika no Konstituisaun ne’e tenke hetan fatin hotu ba iha ita nia solusaun. Ida ne’e mak ami sujere ba Prezidente da Republika labele hare hosi parte ida deit”, esplika Pe.Julio Crispim, 30/01.
Relasiona ho Konstituisaun artigu 74 no artigu 86 alinea F liga ho kompetensia Prezidente da Republika nian, hodi hare ba situasuan crisi instituisional, ba Neon Metin Pe. Julio hatan katak sujestaun ho meius ka instrument juridiku ne’ebe mak bele uza liu-liu Konstituisaun ne’e, ekipa jurista aprezenta ona baze juridika normativa sira ne’e ba Prezidente da Republika, independemente hosi diskusaun publika sira ne’ebe iha, hodi bele kontribui ba solusaun ne’ebe mak bazea ba prinsipiu da justisa, prinsipiu da seguransa juridiku, ne’ebe mak estadu Timor opta. Indikasaun sira liga ho artigu 74 no 86, aprezenta ona ba Prezidente da Republika.
“Juridika nia hanoin katak Prezidente da Republika nia pozisaun mak sai aman ba estadu direitu de demokratiku, nia solusaun mak ita labele ses, mak solusaun de juridika, labele hare deit ba iha solusaun politika. Solusuan politika ita presiza maibe solusaun juridika ne’e importante atu sai fundamentu no baze ba solusaun politika”, esplika Pe.Julio.
Ba Neon Metin Pe. Julio mos hateten katak eleisaun antesipada bele akontese tan eleisaun antesipada laos halo dala rua deit, bele akontese bebeik, depende ba ninian faktus no solusaun, “ita nia Konstituisaun la dehan eleisaun antesipada akontese dala ida deit, maibe bele akontese bebeik”.
