Home Notisia ME Hapara Profesores kontratadu 2023 Sein Justifikasaun, Konsidera Hamate Setór Edukasaun no...

ME Hapara Profesores kontratadu 2023 Sein Justifikasaun, Konsidera Hamate Setór Edukasaun no Ekonomia Uma-laran

1005
0
Profesores kontratadu sira. [Foto: Umbelina | 23.01.2024]

Reportajen Umbelina dos Reis

Professores kontratadu sira sente vítima no la satisfas ba desizaun polítika IX governu Liu hosi Ministériu Edukasaun (ME) ne’ebé hapara sira nia kontratu sein justifikasaun. Ba sira desizaun ne’e hanesan hamate setor edukasaun iha Timor-Leste no ameasa labarik sira nia futuru, inklui hamate sira nia ekonomia hodi sustenta sira nia família.

Profesora Idalina M.M. C. G. Amarah (47) hosi Ensinu Báziku Filial (EBF), Riun Yudha Bibileo Rua Ular Rihik, Craras, Viqueque, hateten, hanesan profesora kontratada 2023 sente triste tebes tanba vitima ba desizaun polítika IX governu nian.

“Nu’udar ema edukadora ida sente triste tebes tanba Ministra Edukasaun hapara profesores sira nia kontratadu sein justifikasaun, tanba ha’u la’os foin hanorin foin lalais maibé hanorin kedas hosi tinan 2014 até a data, pesoalmente hapara kontratu ne’e sai vítima ba dala rua ona, primeiru bazeia ba verifikasasaun hosi Ministériu Edukasaun hosi 2019 ha’u naran taka sai tiha maibé karta ba primeiru, segundu taka sai maibé karta ba terseiru naran derepente lakon fali maibé iha momentu ne’eba ha’u halo lamentasaun ba Ministériu Edukasaun maibé hateten katak hein ba faze daruak no hala’o ho pakote.” Dehan profesora Idalina ba Neon Metin, iha Ponte Habibie, segunda-feira, 22/01.

Nune’e nia hatutan, iha momentu ne’eba sira pasiénsia ho fuan boot hanorin nafatin mezmu voluntáriu, maibé hanoin katak la’os hanorin ema estranjeiru nia oan maibé hanorin ita nia oan no sidadaun Timor-oan hotu, espesial Viqueque oan sira. Nune’e momentu ne’eba sira la haree ba saláriu maibé hanoin de’it katak loron ida governu sei rekoñese.

Nune’e foin lalais sira nia naran fo sai iha Jornal da Repúblika promulga hosi Prezidente da Repúblika nune’e sira asina kontratu iha dia 1 de janeiru to’o dezembru 2023 iha VIII governu nia mandatu.

“Iha momentu ne’eba sente kontente no hamnasa hodi hanoin katak mezmu ita luta tinan naruk nia laran voluntáriu de’it maibé governu rekoñese duni ona, maibé kuitadu IX governu nia mandatu Ministra Edukasaun hapara ami nia kontratu sein justifikasaun. Maibé sira la satisfas liu ba Ministra nia lia-fuan hasai ba profesores kontratadu 2023 katak, Ministériu Edukasaun laiha ligasaun ho profesores kontratadu 2023, nune’e ami husu ba Ministériu Edukasaun katak ami la’os ema estranjeiru nia oan, maibé ami nasaun Timor-Leste nia oan, ami nia inan-aman luta hodi fakar ruin no raan sosa ba rai ida ne’e.”

Nia lamenta, bainhira Ministra Edukasaun hapara profesores kontratadu 2023 hodi hasai lia-fuan katak profesores kontratadu 2023 lalika tan ona hamriik iha estudante sira nia oin. “Bainhira hapara ona ami nia kontratu ne’e sente difikulta tebes mai ami nia moris, no sente Ministra Edukasaun taka ona ami nia bikan tanba labarik sira atu kontinua ba eskola moos nesesidade la sufisiente, tanba kaben hanesan ema agrikultor.”

Nune’e mos professor Manuel dos Santos, ne’ebé hanorin matéria Relijiaun hosi eskola Ensinu Báziku Filial (EBF) Atos, Bobonaro, postu Lolotoe, hateten, “bainhira rona dehan Ministériu Edukasaun hapara profesores kontratadu 2023 sente triste tebes tanba pesoalmente hanorin tinan sanulu resin ona maibé hapara kontratu sein justifikasaun.”

Nia dehan, hanesan xefe da família uma laran sente triste tebes tanba idade moos avansadu ba da-dauk ona maibé Ministra Edukasaun hapara ona kontratu no nia kaben mos dona de casa oinsá nia buka osan hodi sustenta família no oan sira nia futuru, nune’e husu ba nafatin Ministra Edukasaun bele rezolve lalais problema ne’e.

Profesor Celestino Julio Belo hosi Ensinu Báziku 3° siklu Sagrado Coração de Jesus (SACROJES), liu hosi Konferénsia Imprensa mos lamenta hodi dehan, profesores kontratadu 2023 ne’e maioria voluntáriu tinan sanulu resin ona mak foin hetan kontratu hosi loron 1, fulan janeiru to’o dezembru 2023, maibé governu nusa la rezolve tiha problema setor edukasaun ne’e, maibé nafatin aumenta be-beik problema edukasaun nian.

“Isu públiku ne’ebé espalla iha Timor laran tomak katak, IX governu agora ne’e estraga setor edukasaun nune’e ita povu ki’ik no kiak nia oan ne’e kontinua kiak no beik ba nafatin, maibé na’i-ulun sira nia oan mak eskola iha fatin di’ak nune’e kontinua ukun no hanean povu ki’ik sira.” Nia kestiona.

Nia dehan, iha Timor-Leste ne’e problema iha setor edukasaun ne’e barak loos por ezemplu hanesan iha eskola públiku sira ne’e menus material hanesan biblioteka, bee-moos, casa de banho, maibé kontinua soke tan profesores sira entaun labarik no estudante kontinua sai vítima, ne’e signifika katak viola labarik nia direitu no krime.

Nia rekomenda ba Ministériu Edukasaun rezolve lalais problema iha setor edukasaun, se lae fo ameasa ba labarik sira nia futuru no bainhira labarik sira la simu aprendizajen, ne’e viola labarik nia direitu. Tuir nia, parte médiku no profesores labele politiza, tanba sira servi sidadaun no nasaun Timor-Leste.

Print Friendly, PDF & Email

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here