
Reportajen Umbelina dos Reis
Asosiasaun Manorin Timor-Leste (AMTL) hamutuk ho profesores kontratadu 2023, halo demonstrasaun hasoru Ministériu Edukasaun (ME), tanba hapara sira haree liu interese ba desizaun polítika, ba sira se Ministériu Edukasaun mak la rezolve lalais problema ne’e AMTL hamutuk ho profesores permanente sei hapara atividade ensinu hotu iha territóriu Timor-Leste.
Membru Asosiasaun Manorin Timor-Leste, Arlindo Fátima liu hosi Konferénsia Imprensa hatete, AMTL nia ezisténsia atu defende profesores permanente nia direitu hosi 2002, 2011 to’o 2023. Ho problema ne’e, nia dehan, governu kada tinan lima kaer ukun truka malu maibé setor edukasaun sempre sai vítima.
“Profesores permanente hanorin kuaze tinan rua-nulu resin ona maibé saláriu nafatin de’it, i ne’e administrasaun jestaun ne’e loos ka lae? Segundu AMTL moos luta ba profesores kontratadu sira nia direitu, maibé tinan 2023 sira lakon direitu. Profesores sira ne’e forma ema sai ema maibé tanba saída mak estadu no governu la valoriza, problema iha hela maibé governu la rezolve kria tan problema seluk.” Dehan Arlindo Fatima, ba jornalista sira liu hosi Konferénsia Imprensa, iha Ponte Habibie, Lesidere, segunda-feira, 22/01
Nia dehan, profesores sira kada tinan lima sempre sai vitima ba desizaun polítika, Ministériu Edukasaun sempre dehan desizaun tuir lei, maibé lei ne’e ema mak halo, orasaun de’it ema bele muda maibé tanba saída lei labele muda, lei ne’ebé iha governante sira la implementa maibé lori lei halo lei seluk hodi hanehan povu ki’ik.
“Ita boot sira halo lei hodi garante ba imi nia aan rasik, nune’e bele hetan saláriu boot, pensaun vitalísia no perdiem nian ne’e imi bele muda, maibé halo lei ba profesores sira nia hodi nune’e hadi’a nasaun RDTL nia futuru ne’e imi labele muda fali, ne’e tanba saída?” Nia dehan.
“Liu hosi profesores sira ne’e hahoris rekursu umanu oin-oin iha nasaun Timor-Leste, maibé tanba saída mak Ministériu Edukasaun, deputadu/a no parte relevante sira nusa labele halo lei hodi garante ba profesores, nasaun barak iha mundu avansadu ezemplu nasaun Amérika, Rusia no Korea Sul ema nia nasaun avansadu maibé prioridade ba Edukasaun, maibé tanba saida nasaun Timor-Leste na’i ulun sira la tau atensaun ba Edukasaun no profesores.” Nia hatutan.
Nia realsa, pior liu profesores ne’ebé voluntáriu tinan sanulu resin maibé laiha rekoñesimentu hosi estadu. Profesores permanente tinan 2002 to’o 2011 moos ezize ba direitu progresaun eskalaun ingresu espesial tanba iha oitavu governu konstitusional hateten profesores permanente sei goza nia direitu iha tinan 2023 maibé to’o agora la realiza ne’e tanba saída no razaun saída?
Nia rekomenda ba Ministériu Edukasaun katak labele haree no interese ba desizaun polítika tanba profesores sira la’os hanorin de’it Partidu CNRT ka Partidu FRETILIN nia oan de’it maibé hanorin jeral, profesores nia partidu mak estudante no Repúblika Demokrátika Timor-Leste (RDTL).
Nia dehan, AMTL eziste iha 13 munisípiu inklui RAEOA, sé problema ne’e mak Ministériu Edukasaun la rezolve lalais, profesores permanente hamutuk ho estrutura AMTL 13 munisípiu hapara hotu atividade.