Home Meio Ambiente Lixu Soe Iha Tibar Kada Loron, 18-20% Nudar Lixu Plastiku

Lixu Soe Iha Tibar Kada Loron, 18-20% Nudar Lixu Plastiku

1401
0
Demetrio Amaral de Carvalho, Sekretariu Estadu Meioambiente (Foto: Santina L. da Costa)

Reportazen Francisco JDA

Lixu kontinua sai problema no preokupasaun boot Timor-Leste, tanba bele hamosu ameasa boot ba ambiental. Tibar ne’ebe nudar fatin uniku hodi soe lixu sira, sei hamosu polusaun rai, bee no ar liu-liu sei fo risku boot ba komundide sira ne’ebe hela besik.

Maske governu prepara ona tatin Lixu iha Tibar, maibé ida ne’e mós nafatin fo impaktu ba komunidade sira ne’ebé hela besik, tanba Lixu ne’ebé kada loron tau hamutuk iha Tibar fo kauza bainhira foer hirak ne’e sunu kada loron no nia suar fo kauza ba sosiedade ne’ebé hela besik.

Sekretario Estadu Meio Ambiente, Demetrio Amaral ba jornalista sira hateten Tibar sai hanesan Land Field ida, sei muda konseitu ne’e ba ateru kontroladu la’ós  foun liu iha Jestaun Lixu, maibé sistema foun liu iha Lixu mak utiliza enserenador feixada, bele transforma ba eletrisidade katak fatin balun mós produz kanalizador gás ba eletrisidade, maibé iha Tibar ne’e la’ós konseitu ida hanesan ne’e.

“Kresimentu populasaun iha Dili laran, konseitu ateru kontroladu ne’e bele hasoru dezafiu, se ita iha industria barak tan iha Dili laran no Liquisa ne’ebé sei halo industria marketing industria sira, ita nia produsaun Lixu sei as tebes. Ha’u hanoin ita hahú ho sistema lixu ateru kontroladu maibé presiza previsaun ida atu hare métodu apropiadu substituisaun konseitu jestaun Lixu iha futuru”, hateten Demetrio Amaral, iha Timor Plaza Andar 5 hafoin hala’o semináriu kona ba Global Climate Change, 28/08

Demetrio Amaral afirma tan atu haketak lixu mak hosi kedas familia ida ka uma laran, iha kedas kaixa tolu Lixu organika, besi ho kaleng, surat tahan no palstiku nune’e ba soe karik iha ida-idak nia fatin, entaun Lixu sei la bá Tibar nune’e empreza sira ne’ebé halo resiklajen bele rekolla kedas.

“Totál Lixu ne’ebé produz loron-loron ba Tibar 18% to’o %20 ne’e palstiku,  se 100 ton, karik sekitar 20 ton ne’e palstiku, se ita reduz plastiku, ita reduz lixeria ba Tibar.  Mentalidade uza saku konvensional ba plastiku organiku sira ne’e la’o dadauk ona, loja no supermerkadu barak aplika tiha ona”, hateten Secretario Estadu Meio Ambiente

Tuir dadus Banku Mundiál nian kona ba Lixu iha tinan 2015 aumenta %30 to’o %40 ne’e Lixu organika.

Print Friendly, PDF & Email

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here