Reportazen Zevonia Vieira
Sekarik iha Malaysia sira la hetan problema no to’o iha UK mak sira hasoru problema ho imigrasaun oinsa?
Durante ne’e ami fo asistensia ba sira, no sira iha karta solisitasaun sira garante no familia sira iha UK mos fo garantia. Ema bolu ho naran Joint Family Visa ou Visa free tanba Timor-Leste visa free hela durante fulan 6. Ba ami garantia katak sira sei ba tanba sira iha familia iha ne’eba.
Momentu sosa tiket viajem, pasajeiru sira kompleta dokumentu ne’ebe nesesariu hodi aaneksa ho sira nia pasaporte?
Sim, klaru! momentu sira atu sosa tiket, ami sei husu sira atu ba ne’ebe ho motive sa ida. Ezemplu, maluk ida hela iha UK nia nia fen atu ba vizita nia, ami sei husu sertidaun kazamentu, no buka hatene nia la’en iha UK hetan ona status nudar sidadaun UK ka lae? Ami husu mos nia konta bankaria iha ka lae? Uma ne’ebe nia kontratu iha UK ne’e iha nia surat ka lae? Nia hela fatin, ida ne’e ami presiza tau hamutuk ho dokumentu sira. Tanba ne’e ami presiza justifikasaun UK High Commissioner katak ema ne’e kontra Lei numeru hira, hosi Pedro no Malindo.
Bainhira pasajeiru sosa tiket hosi Dili-Kuala Lumpur, sira mos sosa tiket to’o ba UK nian?
Agora ne’e ha’u konfuzaun ho tiket hosi Dili ba Kuala Lumpur nian. Pedro charter aviaun ne’e to’o fulan tolu (3), signifika tiket ne’e vale hosi April to’o June. Maibe tiket tanggal 18 April nian ne’e to’o agora ami la hetan (tikek Dili ba Kuala Lumpur). Nia manda fali loron 16 April nian. Ami la hatene tanba sa. Nia dehan aviaun fallansu. Kliente sira halo hotu ona PCR test no hola tiket tanggal 16 April nian maibe derepente dehan aviaun la iha no labele mai. Entaun ida ne’e halo ajensia mos lakon osan barak. Ami tenke ‘tanggung’ fali osan PCR test nian no sosa ‘ulang’ fali tiket.
Ami husu Malindo tanba sa mak sira tahan hotu pasaporte Portugues. Se imigrasaun mak tahan entaun hatudu tookk buat ruma mai. ema Timor pasaporte Portugues tahan hamutuk ho ema Timor pasaporte Timor, hau deskonfia ne’e imigrasi ka Malindo mak tahan, Imigrasi labele tahan ema Portugues, kualker sidadaun ida, sekarik nia tahan pasaporte Timor, ne’e mos tenke halo justifikasaun. Imigrasi iha Emglatera tahan timoroan sira iha imigrasi tanba sira transit kleur iha Malaysia, ida ne’e mos bele akontese, tanba sir abele deskonfia nusa mak nia atu ba nasaun ida maibe nia sei iha kleur nasaun ida, karik nia prepara planu ka serbisu terorista nian iha ne’eba, tanba ne’e mak nia mai to’o iha ne’e kleur, tanba iha UK tempu atu transit ne’e oras rua deit, labele liu. Tiket ami nian ne’e sira transit oras 2 deit.
Ita boot sira kontaktu malu ona ho Malindo?
Buat hotu ami kontaktu tuir Pedro, Malindo laos kontaktu diret maibe nia haruka pasajeiru mak kontak hau fali. Nia dehan pasajeiru sira labele kontinua viajem, tanba Inglaterra la fo tama ona. Entaun ha’u hatan ba sira katak, ha’u presiza karta justifikasaun ruma. Ho dokumentu eskrita ruma para ha’u bele hare hodi hato’o ba advogadu sira iha ne’eba no sira bele halo prosesu iha ne’eba. Sira hatan fali aban hau kontaktu fali maibe ne’e mos depende se sira responde. Ha’u hanoin bazeia ba legalidade bainhira transit iha fatin ida, o hasoru iha ne’e, pois o to’o iha UK mak hasoru iha ne’eba.
Durante ne’e Pedro ko’alia midar-midar deit iha sosial media no hetan apresiasaun barak, ami mos la iha hanoin aat. Ami nia objetivu ida de’it atu haruka timoroan iha ne’eba fila no sira iha ne’e bele ba UK hamutuk ho sira nia familia. Ami halo servisu ho intensaun di’ak.
Pedro nia deklarasaun katak agensia NARPOV la iha responsabilidade tanba faan tiket balun to’o USD 3,000. Ida ne’e los ka lae?
Iha pasajeiru hola ho presu $1,350. Bainhira sira sosa ‘two-way ticket (ba-mai)’ $2,700. Se ba Lisboa, Portugal, $2800. Entaun ami bazeia ba Pedro dehan aluga aviaun fulan 3, por ezemplu tiket hola ba 18 Abril nian entaun validu to fulan 3, maibe to’o nia tempu, tiket ne’e ami booking hotu para atu ajusta ho nia tiket Kuala Lumpur – Dili maibe to’o agora la manda mai, inklui tiket loron 18 Abril nian mos to’o agora la iha. Tiket Dili – Kuala Lumpur ne’ e Malindo mak prepara maibe osan ne’e mai ajensia NARPOV, no ajensia fo fali ba Malindo. Ajensia fo ona osan uluk ba Malindo $62.000.00 (dolar rihun neenulu resin rua) hodi aluga aviaun. Se ami fo ona $62.000 ba Malindo ne’e katak ami sosa ona tiket.
Aviaun ne’e Pedro mak aluga ka NARPOV mak aluga?
Ajensia NARPOV mak aluga. ami fo osan ba Pedro hodi ba selu Malindo.
Pedro deklara katak pasajeiru sira fila mai, nia mak selu hotel no selu aviaun?
Ida mai ne’e oinseluk, ida ba ne’e ami mak hola ka selu aviaun, ajensia fo tan osan ba Pedro atu charter aviaun. Primeiru ami selu $7,000, depois semana rua tan nia husu $45,000. Bele dehan, nia lobby de’it aviaun na’in, aviaun, Ajensia Narpov mak aluga.
Pedro dehan NARPOV laiha responsabilidade, no nia hasai osan rasik hosi selu pasajeru nia hotel no selu aviaun fila mai Dili?
Ajensia nia hanoin ne’e katak to’o iha Malaysia ne’e sira liu ona. Maibe se sira fila fali mai ne’e kan ha’u presiza justifikasaun ruma. Se agensia mak sala, prontu selu aviaun maibe tenke iha karta justifikasaun ruma. Tanba sa mak sira tahan pasaporte Portugal no pasaporte Timor. Pedro dehan ami la selu hotel, maibe ajensia manda ona osan $10.000 (dolar rihun sanulu) hodi selu hotel. Ha’u husu ba Pedro nusa mak sira bele mai fali. sira labele mai tanba sira ne’e atu ba ona, nia mos ezije ba hau atu selu aviaun ema sira fila ne’e, hau luta ona para timoroan sira sai hosi ne’ebe ba UK uza agensia nia osan $62.000 hodi aluga fulan 3.
Razaun Pedro nian tanba sira fila mai ne’e tanba PCR laiha kualidade, sira nia bagasi laiha, sira nia tiket one way. Buat hotu ne’e instruksaun hosi Pedro, nia hola tiket ba UK, tenke hola uluk tiket ba Lisboa ne’e masuk akal. Sira ne’ebe hola tiket one-way ne’e tanba atu ba hela ona iha UK tanba sira uza joint family visa.
Depois ita ajusta fali tiket Kuala Lumpur mai Dili. Pedro dehan aviaun aluga to’o fulan 3, hahu hosi 18 april to’o 30 Junhu, maibe tiket 18 April nian ne’e to’o agora ami la hetan ida no uza fali 16 abril nian. Tanba ba UK ne’e sira sei husu return-ticket nian, maibe ida ne’e Pedro la fo. Nia dehan aviaun ne’e aluga fulan 3. Hosi Dili ba Malaysia ne’e one way tanba tiket ne’e Pedro mak hasai, tiket ne’e hakerek Malindo. Pasajeiro balun tiket kompletu maibe sira mos labele sai hosi Malásia. Balun tiket sosa ba Lisboa ne’e mos la ba, balun pasaporte Portugues mos la ba hotu. Prosesu ne’e iha 3 katak one way mos iha, two-way nian mos iha sira ne’e falla hotu kedas. Ne’e signifika la iha prosesu check-in karik. Hanesan mos iha Dili sira seidauk check-in haruka sira fila tiha. Timoroan na’in rua ne’ebe kansela iha Dili ne’e e uza pasaporte Portugal no nia labele semo tanba nia tiket transit iha Barcelona. Ho pasaporte timor, sira seluk mos labele ba tanba transit iha Barcelona hotu, tanba sira lori sira nia narativa atu ba trata pasaporte iha ne’eba. Ema sira ne’ebe halo check-in tiket iha aeroportu ne’e staff Malindo. Pedro dehan presiza visa, maibe ha’u dehan pasaporte Timor tama Europa visa free no ha’u husu tan sa razaun ida ne’e, nusa mak tahan mos pasaporte Portugal?
Desizaun saida mak NARPOV hakarak foti?
Ami hosi ajensia prontu atu responsabilza kualker kauza sira ne’e. Ami fo hatene ba pasajeiru sira atu fo tempu mai ami hodi bele kontaktu diretamente ho Malindo. Tanba ami presiza justifikasaun, inklui ami mos kontaktu ba embaixada Timor-Leste iha Malásia. Ami sei halo karta mos ba UK High Commissioner (British High Commission). Sira fo duni nomor ida mai ami, maibe ami WA ba la balas, ami haruka duni ami nia ekipa iha Inglaterra hodi kontaktu ba pessoal British High Commission ne’e maibe ema Malásia ida mak koalia, maibe ho lia fuan ne’ebe oinseluk fali, la’os hanesan ema ne’ebe serbisu iha High Commissioner imigrasi nian. Ho ida ne’e mak halo ami la dun fiar ba Pedro
Ami husu ba pasajeiru sira para bele fo konfiansa mai ami, hodi kontinua halo ami nia serbisu no presija justifikasaun hosi Malindo. Ohin dader hau kontaktu malu ho Pedro no nia ezijensia mak hau tenke selu hotu ema nia osan, maibe hau dehan presiza justifikasuan no hau nia kliente sira kontra lei sa ida. Ha’u dehan nia iha nasaun ida, semo ba nasaun ida sempre iha regras.
Pasajeiro ida positivu COVID-19 no agora iha hela isolamentu Malaysia, ne’e los ka lae?
Ema ne’ebe agora pozitivu COVID-19, nia mak kritika maka’as liu ba Malindo. Nia PCR test iha Timor negativu. Nia uza pasaporte Portugal. To’o agora governu mos presiza justifikasaun hosi ami, ami hato’o ona karta ba Ministeriu relevante. Ne’e ita la’o tuir dalan legal.
