Reportajen Adroaldo “Saretukau”
Organizasaun Internasionál Internews, organiza treinamentu ba treinadór (Training of Advisor) ba jornalista sira hosi nasaun Sudeste Aziátiku konabá “Seguransa no Protesaun ba Komunikasaun Dijitál” oinsá seguru uza plataforma dijitál ba jornalista sira wainhira hala’o servisu.
Ba treinamentu ne’ebé hala’o iha Otel Intercontinental, Kuala Lumpur, Malázia durante loron haat, 28-31 Fulan Janeiru, Program Manager Internews Azia, Rowan Raid, hato’o, ideia ba projetu ne’e hetan suporta hosi Estadus Unidus Amérika, hodi fo treinamentu oinsá uza dispozitivu ka plataforma dijitál sira ho seguru, seluk mak ajuda responde ba dezinformasaun iha rejiaun Sudeste Aziátiku nia laran.
Nia kontente tebes inklui partisipante sira hosi rejiaun Sudeste Aziátiku iha treinamentu ne’e, tanba iha oportunidade atu fo treinamentu, oinsá halo operasaun ba plataforma dijitál ho seguru, no haforsa seguransa iha ema, la’os de’it ba individu ida maibé ba mos ema nia konta sira, ka plataforma ne’ebé sira uza.
“Saída mak ita halo, dezenvolve imi nia nível seguransa, atu nune’e imi relativamente protejidu. Seguru ein termus de individu nomos ita boot sira hanesan komunidade ida. Prinsipalmente hosi treinamentu ida ne’e mak ami sei treina ita boot sira no tuir fali ita boot sira mak sei treina ema sira iha imi nia komunidade, imi nia belun, ema ne’ebé imi servisu hamutuk, atu halo protesaun ba imi nia komunidade duke protesaun ba individu ida de’it,” nia dehan.
Nia hatutan, hafoin kompleta tiha treinamentu ne’e, sira sei suporta partisipante sira hodi planu atu treina hikas sira nia kolega sira iha sira nia nasaun. Nia dehan, buat ne’ebé interesante ba nia mak, nia halo ona treinamentu konabá seguransa digital entre nasaun sira iha Sudeste Aziátiku, tinan hirak liubá no hetan kolega barak hosi nasaun hirak ne’e.
“Ami nia esperansa mak, ida ne’e tulun imi komprende no seguru liutan, ida ida ne’e pontu krítiku hosi treinamentu ne’e,” dehan Rowan, iha treinamentu seguransa digital, iha Malázia.
Partisipante jornalista sira iha treinamentu ne’e hosi nasaun Timor-Leste, ne’ebé reprezenta hosi Asosiasaun Jornalista Timor Lorosa’e (AJTL) nia membru na’in rua hosi Media Neon Metin no Rádiu Liberdade, Malázia hosi Media Bernama no Malaysiakini, Talándia hosi Media The Reporters, Prachatai, no Internews, no Indonézia hosi Organizasaun AJI no Jatam.
Treinamentu ne’e konsentra ba aspetu seguransa no protesaun ba komunikasaun dijital. Ita nia tempu ohin loron persentajen boot ita uza dispozitivus (komputador no telefone sira) no gasta ita nia tempu iha komunikasaun online. Hanesan persentajen boot ita halo ita nia Komunikasaun ho dispozitivu online sira, importante mos foka ita nia atensaun ba iha seguransa, no protesaun ba komunikasaun dijital, elementu saída mak bele garante hodi proteje ita nia komunikasaun no tipu seguransa saída mak ita iha hodi garante ita nia komunikasaun.
