Reportajen Nogueira ‘Haksolok’ & Ruben ‘Hamas’
AJAR gradua estudante Eskola Ativista ba Dereitus Umanus no Justisa Sosial nain 63. Eskola ida ne’e atu hasae kuinesementu foinsae ativista sira hodi prepara an ba lider diak iha future.
Iha loron graduasaun ne’e Diretur AJAR, Jose Luis Oliveira hatete, ativista laos sai artista ba direitus umanus no sai trabalhador ba direitus umanus, se sai ativista artista ba direitus umanus mak nia sei buka oin de’it, sai ativista trabalhador mak bainhira nia simu osan serbisu nian de’it.
Jose Luis de Oliveira mos dehan iha ninia diskursu abertura katak eskola ne’e establese tanba haree ba problema oin-oin mak hosi lideransa ikus-ikus ne’e.
“Hamosu eskola ativista ba direitus umanus no justisa tanba haree ba asuntu problema ne’ebé dala barak mosu iha nia nasaun, liu-liu ba ita nia lider sira, hetan tendensia ne’ebé maka’as no dala ruma sira hetan insult husi komunidade sira, tanba ne’e ita haree ba situsasaun ne’e kritis tebes ami hanoin katak, se ita nune’e bei-beik ita nia nasaun bele iha situsaun nia laran. Ho rasaun hirak ne’e hotu mak ami loke formasaun ida ne’e para bele prepara ita jerasaun foun sira bele sai lider ne’e bé di’ak iha futuru,” Jose Luis hatete.
Jose Luis mos aumenta dehan, “Entre estudante sira, balu harii ona sira nia organizasaun hodi halo sosializasaun ba iha komunidade sira, tanba sira iha esperiensia, sira hakarak halo sosializasaun, ne’e sira iha inisiativa rasik no ami apoia nafatin ba sira nia inisiativa nee puru ka murni sira nia inisiativa, sira rasik mak sente, no sira raik mak inisia ba sira organizasaun.
Material basiku ne’ebé estudante ativista sira aprende mak, kona-ba direitus umanus,justisa jeneru, étika disiplinar, prinsipiu direitu de estadu no lederansa, ne’e durante semana ida full. Depois de ida ne’e aula kontinua fali fin de semana komesa husi setembru aula iha sabadu- sabadu. Durante ne’e mós estudante sira ba estajiu iha ida-idak nia distritu durante iha tempu ferias nian, sir ba halo advokasia no peskiza sira haree direitamentu ba problemas ne’ebé komunidade sira hasoru iha base. Estudante hirak ne’e maioria mai husi universitariu no balu mak mai husi organizasaun resistensia nian, no vitima violensia pasadu nia oan balun.”
Graduada estola ativista, Fideliana Piedade, haktuir katak nia sente kontente, tanba bele aprende materia sira ne’ebe importante.
“Tanba komunidade barak sedauk asesu inforsaun no injustisa sei buras nafatin iha komunidade nia leet. Meteria sira ne’e relevante tebes ba kestaun problema sosiál ne’eb’e dadun ne’e mosu iha nasaun ida ne’e, hanesan ema vulneravel, LGBTI, ema hirak ne’e hasoru problema hanesan maibe husi familia, sosiedade sira nafatin halo diskriminasaun ba sira. Liu husi lisaun hirak ne’ebé mak ami aprende, hanesan joven foinsa’e ida ho pensamentu inovativu no kreativu. Materia sira ne’ebé durante ami aprende, ami sei aplika no oinsa ami bele hakbesik ba sira ho rona diretamente no esplika ba sira nune’e sira bele komprede saida mak direitus umanus, liu-liu sira ne’ebé hetan violasaun iha tempu pasadu,” Fideliana hatete.
Graduadu eskola ativista, Herminio dos Santos, expresa ninia haksolok ho eskola ne’e no siente urgullo.
“Hau sente kontente tebes ho eskola ativista ka eskola ba justisa sosiál ba direitu Umanus, tanba liu husi material ne’ebé ami aprende, forma ami, atu sai fini ba future lideransa ba nasaun doben ida ne’e. liu husi materia ne’ebé ami aprende ne’e hanesan base fundamental ida ba ami no oinsa prepara ami nia an atu sai lider iha temu futuru, bele sai lider ne’ebé no respeitu ba direitus umanus. Eskola iha eskola aktivista, pesoalmentu ha’u sente orguilu, tanba bele kadi ami sensibilidade no ami nia hanoin, atu hateke ba problema sosiál sa de’it mak hakontese iha ita nia nasaun.
Herminio kria ona grupu ida REDE JOVENTUDE BA EMA FUNERAL nudar rezultadu hosi eskola ne’e. Herminio hatete katak inisiativa ne’e mai husi sira nain 10. Sira harii organizasaun ne’e basea ba peskiza neebé sira halo iha tempu feiras. Sira konsege identifika problema lubuk ida, kona-ba violasaun ba direitu umanu hodi nune’e bele hakbesik ba komunidade atu bele rona komunidade sira no halo sosializasaun profunda liu tan.
Graduasaun ne’e halao ba estudante feto nain 25 no mane nain 38, salaun CNC, Balide Díli, iha loron sexta liuba, 22/02. Eskola ne’e hetan apoio orsamentu hosi Embaxada Canada. Partisipa iha graduasaun ne’e Diretus CNC ho ninia staff sira, Presidente Concelho Imprensa, Koordenador Fundo Sosiedade Civil, Dosente UNTL no UNPAZ, no mos fasilitador sira mak durante ne’e hanorin iha eskola ne’e.