Reportajen Juvinal & Filomena
Julia Correia hanesan estudante ne’ebé hala’o nia estudu iha Universidade Oriental Timor Lorosa’e(UNITAL), fakuldade Ekonomia, departementu Gestaun, loron rua ona Julia labele tuir prosesu aprendizajen tanba hela fatin hetan hetan Eviksaun husi Sekretariu Estadu Asuntu Toponomia Organizasaun Urbana ( SEATOU ).
“Estadu gusur ami nia uma, ami nu’udar estudante aproveita kuidadu no asegura ami nia sasan lori sai, no ami atu ba hela los ne’ebe la hatene tanba durante ne’e ami moris mai uma mak ne’e ami nia aman 1981 sira hela antes ona iha ne’e, atu ba kalan rua ona ami nafatin toba iha kalen rohan ne’ebe estadu gusur tiha nia okos” dehan Julia Correia ba Jornalista Neon Metin 19/04/2024
Julia triste hasoru todan, moruk ne’e tanba aman foin mate liu fulan haat estadu sobu tan sira nain tolu ho inan faluk hela ba, maibe estadu sobu (gusur) sira nia rai mak ne’e fatin no mahon ba sira mak ne’e de’it fatin la iha ona atu ba hela no deskansa
“Ha’u nia dokumentus sira ne’e ami aproveita foti duni maibe kadernu, buku sira eskola nian sira dehan tenkeser sai duni udan boot nia laran sira ba soe iha tasi ibun udan kona balun aproveita no balun at hotu”
Sasan hirak ne’ebe hasai horseik rai no tiu balun mak ajuda hodi tau netik iha sira nia uma maibe nia ho inan rasik toba hamahan an nafatin iha barak rohan ne’ebe estadu sobu ona
“Horkalan gusur at tiha hanesan ne’e maibe ami la hakat ain sai husi ne’e tanba ami nia uma fatin mak ne’e, kondisaun uma sira tebe sobu at tiha uma mos ami toba nafatin iha ne’e to’o loron rua ha’u la hala’o ha’u nia estudu sente triste tebes, dehan vitima eviksaun Bidau Santana”
Nia sente triste tebes tanba eskola foin registo ba semestre III mak hasoru tan situasaun nune’e lakon tebes estudu ne’e, nia kolega sira eskola tuir exame materia balun nia labele tuir
“Husu ba nain ulun sira se karik bele fo fatin la diakliu hanesan kuartu ida rua governu fo netik mai ami para hela ba hodi hala’o ami nia estudu, esdudante ne’e preukupa”
Julia hatutan rai besik kalan ona ba loron rua nian sira sei nafatin toba iha fatin ne’ebe eviksaun, tanba sira nia uma mak ne’e, mesmu rai udan boot hanesan ne’e, uma kondisaun hela rohan de’it mos sira tur no toba nafatin tanba rai, uma ba sira la iha ona
Iha fatin hanesan, nu’udar Inan husi estudante refere haktuir katak, sente triste hare Nia oan la ba eskola tanba deit hela fatin laiha, nu’udar povu ki’ik pasiénsia tuur mata-been monu tanba laiha forsa hasoru governu.
” Sente Triste bainhira haree hau nia oan sira la ba Eskola, tanba Durante ne’e ha’u moris ho hili fatuk deit mak hodi hare’e ba oan nain rua nia eskola, no hau nia moris mak hili fatuk ne’e ona, se estadu hasai ami hanesan ne’e hau mós sente triste tanba la hatene lori saida mak bele hare’e oan sira nia eskola, pasiensia tuur mate been monu” , ho Matan been Inan Faluk haktuir ba Neon Metin
Nia konta tan katak, sente triste tebes tanba sira mai la fo hatene ami katak ne’e rai estadu mai sira nonok mai deit no haruka ami sai maibé ami nia sasan sira komesa hasai no rai hotu iha udan laran, to’o balun dodok no balun ami lori ba rai iha familia nia uma.
Entretanto, kalan rua ona Inan Faluk ho oan nain rua nafatin helik an iha fatin ne’ebé governo sobu, hodi nafatin hein desizaun husi governu tanba laiha dalan swlu atu sira hili no deside sei la fila ba foho tanba iha foho laiha eska universidade no susar atu buka moris.
” Kalan ami nafatin deskansa iha fatin ida ne’e, maske sente malirin maibe ami pasiensia hodi toba nafatin iha fatin ne’e, no kalan ami hola deit nasi kotak mak hodi han, ami labele ba hela familia sira nia uma tanba familia sira mos ema barak”, Haktuir Nia
Nia rekomenda katak, governu tenke fo fali fatin ruma ba sira atu nune’e, nia oan sira hodi hela atu kontinua sira nia estudu tanba iha area rural eskola universidade laiha atu sira nia oan bele eskla no susar mos hetan osan atu haree oan sira.
