Reportajen Silvino Freitas
Estudante husi universidade Melbourne Australia, husi departamentu Jeografia hala’o vizita ba Atauru no Maubisse, durante estadia semana rua iha Timor-Leste, estudante sira hakarak buka hatene, kona-ba matéria ne’ebé sira estuda hodi haree rasik tuir realidade siénsia nian.
Tuir Profesora, Lisa Palmer husi universidade Melbourne katak, estudante sira ne’e husi departamentu Jeografia, nune’e sira estuda kona-ba dezenvolvimentu meiu ambiente, kultura bá nasaun sira ne’ebé foin sai husi konflitu, estuda liuliu kona-ba sira nia prosesu dezenvolvimento ne’ebé la’o iha nasaun ne’e rasik, no mós nasaun hotu iha mundu.
“Kursu ida ne’e sira mai hodi haree rasik ho matan kona-ba asuntu ida ne’e iha Australia sira bele le hakerek no ko’alia, maibé agora sira bele mai hodi haree no rona rasik kona-ba asuntu ruma iha Timor Leste laran, nune’e sira bele hetan esperénsia bainhira fila ba Australia sira bele hakerek no aprezenta ba asuntu sira ne’ebé sira hili rasik, bele kona-ba kafé dezenvolvimento tara-bandu meiu ambiente ne’ebé interesante bá sira” dehan Professora Lisa, (07/07).
Nia dehan tan, estudante sira ne’e sira interesante tebes ba turizmu agrikultura, polítika no moris komunidade sira nian, nune’e bainhira sira ba Atauro sira bele hatene turizmu sira tanba Timor Leste iha fatin furak ba turizmu barak maibé seida’uk iha turista barak no iha vizitante ne’ebé uituan, Atauro no Maubisse iha turizmu di’ak maibé seida’uk iha turista ne’ebé barak atu mai vizita, husi vizita ne’e mós sira bele hetan esperiénsia balun tanba vida iha Timor Leste no Australia la hanesan diferente tanba ne’e buat hotu foun ba sira no interese ba sira atu hakerek atu bele kontribui ba dezenvolvimentu iha Timor Leste no mundu tomak.
“Sira mós hakarak hatene kona-ba justisa klimátika iha Timor Leste tanba la’ós Timor Leste maka halo, maibé problema mudánsa klimátika ne’e mosu husi rai bo’ot maibé rai ki’ik sira hanesan Timor Leste mak bele simu todan hanesan udan mai makaas, udan la mai halo vida rurál difisil liu, nune’e sira mós hakarak hatene kona-ba asuntu justisa klimátika” nia dehan.
Nia konklui katak, estudante ne’ebé hala’o observasaun ne’e hamtutuk nain 20 maibé ida moras nune’e la konsege mai tanba ne’e hamutuk 19, estudante ativu husi universidade Melbourne ne’e balun eskola ba undergraduate no balun ba master.
